วิธีการใช้บรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด ตอนที่ 2 (Zero waste packaging Part 2)
หลักการของการกำจัด และ การลดการใช้บรรจุภัณฑ์ (Eliminate /Reduce)
เรื่อง : ธิตยา ถนอมวงศ์
หลังจากที่เราได้ทำรู้จักคำว่า “Zero waste packaging hierarchy” การจัดลำดับวิธีการใช้บรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด และลดการสร้างขยะในกระบวนการผลิต และการใช้งานสินค้าให้มากที่สุดจากบทความตอนที่ 1 โดยนำหลักการออกแบบ และเลือกบรรจุภัณฑ์ พร้อมมองหานวัตกรรมบรรจุภัณฑ์ที่ยั่งยืน เพื่อลดการใช้วัตถุดิบใหม่ ลดปริมาณขยะ และช่วยกันลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมากที่สุด เพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืนของโลกในระยะยาวได้ และยังสามารถ ช่วยลดภาระต้นทุนในการผลิตของผู้ประกอบการ ด้วย
หลักการแรก และ เป็นหลักการที่สำคัญใน Zero waste packaging hierarchy คือ หลักการของการกำจัด และ การลดการใช้บรรจุภัณฑ์ (Eliminate /Reduce) หลักการนี้ ต้องคำนึงถึงการออกแบบที่ยั่งยืน (Sustainable Design) ออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด ตั้งแต่การผลิตจนถึงการทำลาย รวมไปถึงหลักการการใช้วัตถุดิบที่สะท้อนคุณค่าอย่างยั่งยืน (Sustainable Material Choices) โดยการเลือกใช้วัตถุดิบที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด แบ่งเป็น 2 หลักการย่อย ดังต่อไปนี้
1.1 หลักการการกำจัดการใช้บรรจุภัณฑ์ (Elimination): การหลีกเลี่ยงการใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม การหลีกเลี่ยงการสร้างขยะ และการใช้ทรัพยากรที่ไม่จำเป็นอย่างมากที่สุดในกระบวนการผลิต และการใช้งานสินค้า เป็นตัวเลือกในการลดการใช้บรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบสูงสุด โดยใช้วิธีการผลิตสินค้าที่ไม่ต้องใช้บรรจุภัณฑ์ หรือสามารถใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมให้ได้มากที่สุด มุ่งเน้นไปที่ความยั่งยืน และการปรับเปลี่ยนวัตถุดิบ หรือกระบวนการผลิตให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมอย่างสูงสุด และยังสามารถช่วยลดภาระต้นทุนในการผลิตของผู้ประกอบการได้ด้วย
ตัวอย่างสินค้าและบรรจุภัณฑ์ที่ใช้หลักการกำจัด (Elimination) ที่น่าสนใจดั้งนี้
1.1.1 Ooho Water Capsules: Ooho คือบรรจุภัณฑ์น้ำที่มีลักษณะเป็นแคปซูลละลายในปากเมื่อคุณรับประทาน โดยคุณสามารถ ดื่มน้ำ และทานบรรจุภัณฑ์ได้พร้อมกัน นี่เป็นวิธีการลดการใช้ขวดพลาสติกในสินค้าน้ำดื่ม
Sauce Sachets: บรรจุภัณฑ์ซอสที่ทำจาก Notpla วัสดุที่มีความยืดหยุ่น และย่อยสลายที่ผลิตจากวัสดุธรรมชาติ สามารถใช้เพื่อเก็บ และบีบใช้ซอสได้โดยไม่ต้องใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติก หลังจากใช้งานเสร็จสิ้นแล้ว ตัวผิวบรรจุภัณฑ์สามารถย่อยสลายได้ในธรรมชาติ
นี่คือสองตัวอย่างของสินค้าที่พัฒนาโดย Notpla: Notpla เป็นบริษัทที่พัฒนาวัสดุที่มีความยืดหยุ่น และย่อยสลายที่มาจากวัสดุธรรมชาติ เพื่อใช้เป็นแทนพลาสติก และบรรจุภัณฑ์เดิม
1.1.2 การกำจัดการใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติก ในผลิตภัณฑ์นวัตกรรมยาสีฟัน (CHEWW) แบบเม็ดของคนไทย ที่ถูกออกแบบมาเพื่อแทนยาสีฟันแบบครีมที่ต้องบรรจุในบรรจุภัณฑ์หลอด และฝาพลาสติก เป็นการหลีกเลี่ยงการสร้างขยะพลาสติกโดยใช้บรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด อย่างขวดแก้ว และฝาอลูมิเนียม แทนการใช้จากบรรจุภัณฑ์หลอด และฝาพลาสติก บรรจุภัณฑ์ขวดแก้วนี้สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ (Reuse) ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมากที่สุด
1.1.3 การออกแบบบรรจุภัณฑ์ เพื่อกำจัดการใช้พลาสติกในผลิตภัณฑ์นวัตกรรม แชมพูบาร์ ของ Package Free ,HiBAR และ LUSH แชมพูบาร์ เป็นผลิตภัณฑ์ทางเลือกที่ยอดเยี่ยม ตัวสินค้าถูกออกแบบมาเพื่อใช้แทนผลิตภัณฑ์แชมพูแบบน้ำ ถูกบรรจุในกล่องกระดาษ หรือถุงกระดาษ 100% แทนการใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกแบบแชมพูน้ำ ลดปริมาณการใช้พลาสติก ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และสร้างความยั่งยืนได้เป็นอย่างมาก
นอกจากนี้ แชมพูบาร์ ที่ออกแบบมาไม่มีสารกันเสียเทียมที่เกิดจากสารสังเคราะห์ อีกทั้ง ยังเป็นเพื่อนเดินทางที่ดีอีกด้วย เพราะผู้บริโภคสามารถเก็บแชมพูบาร์ไว้ในตลับอะลูมิเนียม หรือกล่องกระดาษที่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ ขนย้ายสะดวก เฏ้บในกระเป๋าเดินทางก็ไม่ต้องกังวลว่าขวดจะแตก แตกต่างจากแชมพูน้ำแบบเดิมที่ต้องถ่ายโอนลงขวดพลาสติกขนาดเล็ก อีกทั้งยังต้องกังวลเรื่องปริมาณแชมพูน้ำที่บรรจุในกรณีที่เดินทางโดยเครื่องบิน แนวคิดนี้เป็นตัวอย่างการออกแบบอย่างยั่งยืน (Sustainable Design) ที่ดีที่ช่วยกระตุ้นให้ผู้ประกอบการไทยคิดค้นผลิตภัณฑ์นวัตกรรม และบรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
Ref :LUSH,Packagefree Shop,Hellohibar
1.2 หลักการลด (Reduce): ลดปริมาณบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ โดยลดขนาด หรือจำนวนของบรรจุภัณฑ์ที่ไม่จำเป็น เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และยังสามารถช่วยลดภาระต้นทุนในการผลิตของผู้ประกอบการด้วย
ตัวอย่างสินค้าและบรรจุภัณฑ์ที่ใช้หลักการลด (Reduce) ที่น่าสนใจ
1.2.1 การยกเลิกการใช้ถาดพลาสติกของขนมทะเลสาหร่ายออร์แกนิค Clearspring สำหรับตลาดเนเธอร์แลนด์ Clearspring ผู้จัดจำหน่ายอาหารญี่ปุ่น และยุโรปชั้นพรีเมียมในลอนดอน ได้ลดปริมาณส่วนประกอบของบรรจุภัณฑ์ โดย ยกเลิกการใช้ถาดพลาสติก สำหรับ Organic Seaveg Crispies Black Pepper แพ็คเกจใหม่นอกจากจะช่วยลดการใช้พลาสติกแล้ว ยังช่วยลดภาระต้นทุนในการผลิตของผู้ประกอบการด้วย
ref: ThePackHub sustainable packaging compendium 2020 page 19 , Munchy Seeds
1.2.2 การยกเลิกการใช้ภาชนะกระป๋องพลาสติก โดยเปลี่ยนเป็นภาชนะถุงซิปล็อคสกรีนโลโก้ สำหรับอาหารของสินค้า Munchy Seeds สินค้ารวมเมล็ดธัญพืชจาก Munchy Seeds ได้ตัดสินใจทำการออกแบบบรรจุภัณฑ์แบบยั่งยืน (Sustainable Design): โดยออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุดตั้งแต่การผลิตจนถึงการทำลาย รวมไปถึงหลักการการใช้วัตถุดิบที่สะท้อนคุณค่าอย่างยั่งยืน โดยเปลี่ยนแปลงทั้งรูปแบบภาชนะวัตถุดิบบรรจุภัณฑ์ รวมทั้งการออกแบบกราฟิคใหม่
- เปลี่ยนแปลงจาก ภาชนะพลาสติกแข็งกระป๋องพลาสติก เป็นถุงซิปล็อคสกรีน โลโก้ สามารถลดต้นทุนและลดปริมาณพลาสติก ที่ใช้ลงไปมากกว่า 60%
1.2.3 การลดการใช้พลาสติกในผลิตภัณฑ์นวัตกรรม ซูเปอร์คอนเซนเทรทนำ้ยาทำความสะอาดรีฟิลของ Cif ผลิตภัณฑ์นวัตกรรมนี้เป็นการออกแบบทั้งผลิตภัณฑ์ และบรรจุภัณฑ์ที่ใช้วัสดุทางเลือกที่ยั่งยืนในหลายด้าน ดังต่อไปนี้
1. ผลิตภัณฑ์ซูเปอร์คอนเซนเทรทนำ้ยาทำความสะอาดรีฟิลของ Cif ที่ถูกคิดค้นใหม่มีความเข้มข้นสูงถูกบรรจุอยู่ในบรรจุภัณฑ์ที่มีขนาดเล็กลง แต่ยังคงมีประสิทธิภาพในการทำความสะอาดเท่าเดิม ผู้บริโภคสามารถนำนำ้ยาทำความสะอาดในขวดรีฟิลไปผสมน้ำใช้เองได้ที่บ้าน การเปลี่ยนบรรจุภัณฑ์ให้มีขนาดเล็กลงบนขวดรีฟิลนี้ ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการขนส่งถึง 97% และส่งผลให้มีรถบรรทุกน้อยลงบนท้องถนน ลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกลง โดยเราสามารถใช้ขวดสเปรย์พลาสติก PET ขวดเดิมซำ้ได้อีกหลายครั้ง เป็นการช่วยลดปริมาณของขยะของขวดพลาสติกที่ใช้แล้วทิ้ง (ดูรายละเอียด และตัวอย่างเพิ่มเติมได้ในตอนต่อไป)
2. บรรจุภัณฑ์รีฟิลของ Cif ขวดพลาสติก มีน้ำหนักเบา ผลิตจากพลาสติก PET น้อยลงถึง 75% เมื่อเทียบกับขวดเก่าขนาดใหญ่ และสามารถรีไซเคิล 100% เมื่อถอดฉลากพลาสติกออกได้
Ref: Smart Cif refill
1.2.4. Tide Eco-Box การลดพลาสติกในผลิตภัณฑ์นวัตกรรม Tide ผลิตภัณฑ์นวัตกรรมนี้เป็นการออกแบบบรรจุภัณฑ์ทางเลือกที่ยั่งยืน โดยเปลี่ยนจากขวดพลาสติกขนาดใหญ่มาเป็นบรรจุภัณฑ์ Eco-Box ที่มีการนำกระดาษมาทำเป็นกล่องบรรจุภัณฑ์ แม้ว่าจะยังคงมีการใช้พลาสติกในส่วนของถุงบรรจุน้ำยาซักผ้าด้านบรรจุอยู่ด้านใน แต่การเลือกใช้กล่องกระดาษด้านนอก ช่วยลดปริมาณการใช้พลาสติกได้ถึง 60 % เมื่อเทียบกับบรรจุภัณฑ์แบบดั้งเดิมที่เป็นขวดพลาสติกขนาดใหญ่ และมีน้ำหนักมาก การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ ช่วยลดค่าใช้จ่าย และลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการขนส่งด้วย
Ref: P&G
จากตัวอย่างทั้งหมดของหลักการของการกำจัด และการลดการใช้บรรจุภัณฑ์ (Eliminate /Reduce) ที่นำเสนอมา น่าจะเป็นประโยชน์ให้กับผู้ประกอบการทั้งเก่า และใหม่ ผู้ประกอบการอย่างพวกเราสามารถที่จะนำหลักการออกแบบที่ยั่งยืน (Sustainable Design): ทั้งผลิตภัณฑ์ และการออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุดตั้งแต่การผลิตจนถึงการทำลาย รวมไปถึงหลักการการใช้วัตถุดิบที่สะท้อนคุณค่าอย่างยั่งยืน (Sustainable Material Choices) พร้อมมองหานวัตกรรมใหม่ ทั้งผลิตภัณฑ์ และบรรจุภัณฑ์ที่ยั่งยืน เพื่อส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยให้ที่สุด และยังสามารถช่วยลดภาระต้นทุนในการผลิตของผู้ประกอบการด้วย
ท่านสามารถติดตามบทความเจาะลึกในรายละเอียดของ หลักการนำกลับมาใช้ใหม่ (Reuse/Refill): นำกลับมาใช้ใหม่ได้หลายครั้ง บรรจุภัณฑ์ที่เติมเต็มได้ พร้อมตัวอย่างจริง ทั้งในประเทศไทย และต่างประเทศ ที่ผู้ประกอบการอย่างพวกเราสามารถนำมาปรับใช้ได้กับบรรจุภัณฑ์ของสิ้นค้า และบริการของเราได้ในบทความต่อไป
